چکیده

یکی از راه های رسیدن به نتیجه مطلوب در هر کاری ، کمک گرفتن از دیگران می باشد. هر کسی هنگامی که می خواهد به دیگری کمک کند ، اولین سوالی که متوجه آن است این است که آیا کمک کردن به این فرد کار درستی است یا خیر؟ در منظر عقل کمک کردن به این فردی که کمک خواسته چه حکمی دارد؟ اگر مسلمان باشد ، نظر شرع هم برای او اهمیت ویژه ای دارد. بر همین اساس باید حکم عقل را بر اساس گذاره های عقلی و حکم شرع را بر اساس منابع دینی بدست آورد تا انسان را از این حیرت نجات داد و او را از هلاکت دنیوی و اخروی نجات دارد.

وقتی به متون دینی مراجعه می شود ، قواعدی مثل «اعانه بر اثم» به چشم می خورد که گویا کلید حل این سوالات می باشد و دین مبین اسلام سعی در تبیین حد و مرز های کمک کردن به دیگران دارد. اما سوال اساسی درباره همین قاعده است که حکمش چیست؟ موضوعش چیست؟ در چه مواردی جاری می شود؟ کدام موارد از مصادیق این قاعده می باشند؟ باید به این سوالات پاسخ مناسب و درخور داد تا به نتیجه مطلوب و نظر اسلام و عقل رسید.

از طرفی قاعده دیگری به اسم «اعانه بر ظلم» هم بعنوان یکی از قواعد مهم در این موضوع و بسیار نزدیک به قاعده «اعانه بر اثم» به چشم می خورد که شایسته است بعنوان یک فصل جداگانه به آن پرداخته شود و مورد بررسی دقیق از نظر عقل و شرع قرار بگیرد تا حدود آن با قاعده «اعانه بر اثم» خلط نشود. به همین منظور در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.