نگاهي گذرا به مركز فقهي ائمّه اطهار(عليهم السلام) و تأسيس آن

از ويژگي هاي بارز فقه، گستردگي و تعميم آن نسبت به همه شئون زندگي بشري است و در جامعه اي كه رويكرد آن به ديانت و خداباوري است، افراد مى‌‌كوشند تا وظايف خود را در هر زمينه، آن گونه كه بايسته و شايسته است انجام دهند و در اين ميدان كه افراد در جستجوي وظيفه اند، سؤالات فراواني متوجّه عالمان فقه مى‌‌شود و به خصوص تبيين مسائل مستحدثه تلاش بيشتري را از حوزه فقاهت مى‌‌طلبد. 

از اين رو، پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران به رهبري قائد عظيم الشأن، فقيه عاليقدر و مجاهد نستوه حضرت امام خمينى(رحمه الله) و استقرار حكومت ديني در ايران اسلامى، در جهت توسعه و بالندگي فقه راستين تشيّع و پاسخگويي به نيازهاي فقهي زمان، مركز فقهي ائمّه اطهار(عليهم السلام) به همت مرجع عاليقدر مرحوم آية الله العظمي فاضل لنكرانى(قدّس سرّه) به سال 1376 هجري شمسي در قم تأسيس گرديد. 

اين مركز داراي اساسنامه‌‌اي است كه به ثبت رسيده است و در زمان حيات آن مرجع وارسته(رضوان الله تعالي عليه) تحت اشراف آن بزرگمرد اداره مى‌‌شد و معظم له در زمان حيات خود به جهت سنگيني بار مرجعيت، رياست مركز را به فرزند شايسته، مدير و مدبّر خود كه بحمد الله از اساتيد بنام  دروس خارج حوزه علميه قم هستند، استاد معظّم حضرت آيت الله حاج شيخ محمّد جواد فاضل لنكرانى(دامت افاضاته) واگذار نمودند و در وصيت خود نيز بر ادامه فعاليت هاي مركز فقهي تحت اشراف معظّم له كه او را واجد مرتبه اجتهاد مطلق مى‌‌دانستند سفارش نمودند. 

اميد آن داريم كه خداوند متعال ما را موفّق بدارد كه از اين امانت الهي و يادگار مرجعيت به نحو شايسته اي حراست كرده و وصيّت و آرزوي آن بزرگ مرجع راحل(رحمه الله) را تحقّق بخشيم.

اين مركز داراي شعباتي در مشهد مقدّس، سوريه، افغانستان و... است.

بارگاه ملكوتى ثامن الحجج على ابن موسى الرضا(عليه‌‌السّلام) در مشهد مقدس جاذبه‌‌اى فوق العاده دارد كه توجّه مشتاقان ولايت را از هر سو به خود جلب مى‌‌كند و از دير باز گروهى از طالبان علم، آن ديار را مناسبترين مكان براى كسب علم دانسته و با توسّل به ذيل عنايت آن عالم آل محمد(صلی الله علیه و آله)، در آن حوزه كهن، استضائه كرده و به مراتب بالائى از تفقّه در دين رسيده‌‌اند و اين حوزه، همواره مورد توجّه بزرگان ما بوده است.

از بزرگانى كه توجّه ويژه اى نسبت به حوزه علميه خراسان داشت، مرحوم آية الله العظمى فاضل لنكرانى(طاب ثراه) بود كه مى‌‌فرمودند: حوزه علميه مشهد مقدس بايد مناسب با شأن والای حضرت ثامن الائمه(عليه السلام) باشد.

از اين رو طى ديدارى كه علماء مشهد مقدّس در سال 1377 با ايشان داشتند، از معظّم له تقاضا مى‌‌كنند تا جهت تقويت اين حوزه گامى برداشته و مركز فقهى را در اين شهر تأسيس فرمايند.

با دستور معظّم له در همان سال اين مركز با مديريت توانمند استاد معظّم حضرت آیت الله حاج شيخ محمّدجواد فاضل لنكرانى(دامت بركاته) تأسيس و شروع به فعّاليت مى‌‌نمايد.

عمده اهداف و فعاليت‌‌هاى مراكز فقهى ائمّه اطهار(عليهم السلام) در شهرها و كشورهاى مختلف يكسان است، ولى گاه به تناسب محل تأسيس مركز، تغييراتى در نحوه فعاليت‌‌ها ملاحظه مى‌‌شود.

به عنوان نمونه تمركز فعاليت هاى مركز قم، در مقطع درس خارج و پس از گذرندان سطوح عالى حوزه است، ولى در مركز مشهد و يا افغانستان و سوريه تمركز بحث ها در سطوح عالى حوزه است و...

از اهداف محوري اين مركز: آموزش فضلا و محقّقان، تربيت فقيهان شايسته و مجتهدان متعهّد و آگاه به مقتضيات زمان، فراهم آوردن امكانات لازم و بستر مناسب براي مطالعات و پژوهش هاي ژرف در فقه و اصول، درك و پاسخگويي مسائل جديد، بررسي شبهات مرتبط به فقه و نقد آنها و تأليف و نشر كتب و مقالات علمي مى‌‌باشد.

برخی امتیازات مرکز فقهی مشهد عبارتست از:

• استفاده از اساتید مجرب و قوی
• بیان حواشی بزرگان در کنار متن اصلی
• برگزاری مباحثه برای تمام دروس با حضور اساتید ناظر در گروههای 4 تا 6 نفره
• امکان ادامه تحصیل در درس خارج به شیوه پژوهش محور
• استفاده از فارغ التحصیلانِ موفقِ مرکز به عنوان استاد ناظر و استاد اصلی
• چاپ و نشر مقالات برگزیده در نشریات و سایت مرکز فقهی
• بهره مندی از کتابخانه تخصصی فقه و اصول
• پرداخت کمک هزینه تحصیلی

تفصيل برنامه هاي مركز در مقطع سطح

1-  درس هاي اصلي در سالهاي اخير طبق برنامه مركز مديريت و روزانه 3 درس اصلي در دو نوبت صبح 7 تا 11 و ربع و عصر از 14 تا 16 برگزار مي گردد.
2-    درسها به صورت يك ساعت مباحثه و يك ساعت كلاس درس مي باشد.
3-    در ساعت مباحثه طلاب به گروههاي 4 الي 6 نفري (متناسب با تعداد افراد كلاس) تقسيم مي شوند و با حضور استاد ناظر_ كه اكثرا از فارغ التحصيلان سابق همين مركز مي باشند و به لحاظ علمي از قوت بالايي برخوردارند_ درس را همراه با حواشي متن مباحثه مي كنند.
4-    در ساعت كلاس كه بعد از ساعت مباحثه برگزار مي گردد استاد _تلاش مركز بر جذب و استفاده از اساتيد قوي و مجرب مي باشد_ متن درس را همراه با برخي از حواشي مهم در كلاس مطرح مي نمايد.
5-    يكي ديگر از مزاياي مركز كه اين مجموعه را از ساير مراكز متمايز ساخته، پرداختن به حاشيه بزرگان است. اساتيد و ناظرين همراه با متن درس به اين حواشي اشاره كرده و طلاب نيز مراجعه مي كنند،
6-    هرترم چند نوبت  جزوه نويسي  از درس اصول ( خلاصه متن درس + حاشيه ها + جمع بندي ) از طلاب تحويل گرفته مي شود و توسط استاد محترم ارزياب، امتياز دهي مي گردد.
7-    تلاش مركز بر برگزاري كلاس براي تمام دروس جنبي است اما با توجه به آيين نامه مركز مديريت طلاب مي توانند با هماهنگي مركز دروس جنبي را در ساير مدارس تحت برنامه بگذرانند.
8-     طلاب بايد در هر سال تحصيلي يك مقاله علمي فقهي يا اصولي به مركز ارائه دهند.