بسم الله الرحمن الرحیم

بیانات حضرت آیت الله حاج شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی ^{دامت برکاته}

در جمعی از اساتید و دانش پژوهان مقطع دکتری

 مرکز تخصصی مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی مشهد

توفیقی شد بحمدالله خدمت آقایان رسیدیم. از آقای افضل‌آبادی تشکر ویژه دارم، دعایشان می‌کنیم و شما هم دعایشان کنید. ایشان با اخلاص و تدبیر دارند این مجموعه را مدیریت می‌کنند و بحمدالله شاهد رشد مجموعه هستیم. ان شاء‌الله امام هشتم علیه السلام عنایت خاصی را کند هم به مرکز فقهی ما و هم به مجموعه مرکز مطالعات مذاهب که واقعاً رشد پیدا کند و به یک نتایج بسیار بالایی برسد. از ایشان و دوستان‌شان که اینجا همکاری می‌کنند و معاونت آموزش، معاونت پژوهش و اساتید محترمی که اینجا هستند و از همه فضلا تشکر می‌کنم.

از توفیقات این مجموعه این است که بعد از سال‌ها این ثمر را داده، تشکیل سطح چهار است که خیلی باید شکر ویژه کنیم. فضلای محترمی ما در محضرتان هستیم، البته خودتان در حوزه زحمات زیادی کشیدید. درس های بزرگان رفتید و زحمت کشیدید؛ ولی در این مجموعه هم بودید که الآن در سطح چهار هستید.

اینکه سؤال کردند راجع به تدریس مکاسب، رسائل، فقه یا اصول، همه آقایانی که در مباحث تفسیری، کلامی یا فلسفی وارد شدند و تبرز بسیار بالایی را هم پیدا کردند، عدم ارتباط با فقه و اصول و خصوصاً اصول سبب شد که در همان مراحل و بحث‌های خودشان هم خیلی حرف‌شان و مبانی‌شان مورد توجه قرار نگیرد؛ از این طرف، آنهایی که در فقه و اصول خیلی کار کردند مخصوصاً‌ در اصول، اگر یک حرف کلامی هم بزنند، فرض کنید در میان مراجع ما (که خداوند همه‌شان را حفظ کند) مثلاً اگر آقای وحید یک حرف کلامی بزند، تقریباً بخش کلام و آنهایی که خودشان تخصصی کلام دارند همه قبول می‌کنند. نمی‌خواهم بگویم تعبداً قبول می‌کنند؛ می‌گویند بالأخره قابل توجه است و نباید به آن بی‌توجه بود.

من تقاضایم این است که به هر نحوی تدریس‌تان را داشته باشید؛ خصوصاً در مباحث اصول. فقه هم باز یک شاخه‌ای از اصول است؛ یعنی اصول مبدأ فهم همه دین است که یکی اش فقه است. از این جهت یکی از فروعات اصول می‌شود. آقای سبحانی و آقای برنجکار یک وقتی در انجمن کلام دعوت کرده بودند؛ من دوازده سیزده مسئله اصولی که در کلام مؤثر است در آن جلسه مطرح کردم.

تقاضایم این است که حتماً اگر فقه هم می‌خواهید تدریس نکنید یا کار نکنید که فی الجمله‌اش خیلی خوب است؛ اما تدریس در مباحث اصول را داشته باشید. با یکی دو دوره کفایه قانع نشوید. بگوئید من دو دوره گفتم! حتماً ان شاء الله بعد هم یک خارج اصول شروع کنید و در کنار خارج اصول مباحث کلامی اوج می‌گیرد این اولین نکته.

نکته دوم اینکه واقعاً در زمان ما با این مسائلی که به وجود می‌آید مثل مسئله کرونا، آدم واقعاً می‌بیند خود حوزه‌ها هم درست از امامت خبری ندارند. امامت را این قدر تنزل می‌دهند؛ به اندازه‌ی دکتر و طبیب می‌آورند! آن امامتی که به ما یاد دادند و بزرگان ما گفتند که اینها نور هستند و منشأ هدایتند و اینکه بنای اینها برای این کار نیست که هر کسی برود شفا پیدا کند، چنین بنایی ندارند. بله، مواردی را اقتضا می‌کند که شفا بدهند، این مباحث روشن می‌کند که واقعاً حوزه‌ها، چه حوزه قم، چه حوزه مشهد، واقعاً هنوز بحث امامت برایشان منقح نشده است. شئون امام، آن مراتبی که امام دارد. الآن به یک طلبه بگویند یک آیه از قرآن برای امامت بیاور، من این خاطره را قبلاً گفتم یک وقتی آقای قرائتی حفظه الله آمدند پیش والد ما رضوان الله تعالی علیه، والد ما از درسهایی از قرآن که ایشان هر شب جمعه از تلویزیون دارد خیلی تقدیر و تشکر کردند و الآن هم گاهی اوقات من استفاده می‌کنم و نکات قشنگی هم دارد. بعد گفتند من یک سؤال از شما دارم؛ سؤال من این است که شما یک آیه از قرآن برای اثبات امامت بیاور که نیاز به ضمیمه کردن روایت و دلیل دیگری نباشد. نیاز به اینکه ما شأن نزولش را پیدا کنیم و ببینیم آیا شأن نزولش این هست نباشد. خود آیه به دلالت روشن دلالت کند. ایشان هر چه فکر کرد گفت من هر آیه‌ای در ذهنم هست در کنارش حدیث دارد یا این روایت هست. خلاصه گفت من نمی‌دانم. بعد خود ایشان چند آیه را از قرآن شروع کرد به ضمیمه کردن و به خوبی مسئله امامت را از قرآن درآورد که آقای قرائتی وسط بحث گفت من متوجه نمی شوم؛ چون بحث یک مقدار دقیق بود. من از آقا خواهش کردم که این را بنویسید، ایشان نوشتند و در انتهای کتاب الخمس‌شان چاپ شده است.

من خبر دارم که بعضی ازافرادی که در حوزه قم بودند و اینها خیلی بلندپرواز بودند در سنین 30 سالگی می‌گفتند ما مرجعیت پیدا کردیم و رساله و استفتاء و اینها، بعداً هم به خاطر حب دنیا اصلاً از شیعه بودن بیرون رفتند و الآن در دامن مخالفین شیعه زندگی می کنند، به مخالفین یاد می‌دهند می‌گویند به شیعه بگوئید یک آیه از قرآن راجع به امامت بیاورند، ندارند. در حالی که آیات زیادی هست.

ما ادعایمان این است و واقعیت هم همین است که هیچ تردیدی وجود ندارد؛ توحید غیر از مکتب اهل‌بیت از هیچ مکتب و مذهب دیگری پذیرفته نیست و آنها قدرت درکش را ندارند. من به نظرم چند سال اگر آدم عمر خودش را صرف کند در آیات توحیدی قرآن، آیات توحیدی قرآن را جدا کنیم همان طور که آیات امامت را جدا کردند.

وقتی آقای اکبری فرمودند خارج کلام، من می‌خواستم پرواز کنم، این چه کار بزرگی است در حوزه؟ یعنی یک استادی که خودش مبانی اصولی دارد بنشیند آیات توحیدی را عمیق بحث کند با آن صناعت اجتهادی، بعد چه نتایجی که هنوز بشر شاید از آن دور باشد، شاید هم هنوز بیان نشده باشد، یا اگر در لا به لای کتاب‌ها همینطور مدفون باشد، حتماً این کار انجام بشود.

 من می‌گویم همه کارهایتان یک طرف این برنامه اگر خارج کلام را لطف کنید انجام بدهید، ما در قم هم نداریم، بتوانید اساسش را پایه‌گذاری کنید، آقایان ده سال بعد استاد خارج کلام باشند. روی این بحث‌ها عمیق کار کنید منتهی با صناعت اجتهادی. آیات توحیدی را تا حالا در حد مقاله‌نویسی به ما یاد دادند، آیات نبوت، اقسام نبوت، وحی، اینها در همین حد است. وقتی در همین حد است، یک کسی شبهه می‌کند که این قرآن کلام پیامبر است و کلام خدا نیست. البته بزرگان ما بحمدالله جواب دادند ولی انتظار خیلی بیشتر از این است که باید یک جواب های خیلی مفصل‌تر و محکم‌تری داده شود. این هم نکته دوم که ان شاء الله این سطح چهار پرمایه و پربرنامه باشد و به نتایج خیلی خوبی برسد. هر کاری از دستم بربیاید در خدمت شما هستم.

نکته بعدی اینکه ما خیلی به بحث‌های سلفیه و وهابیت، شاید سه سال است که در حوزه‌ها روی آن کار می‌شود و کارهای خوبی هم شده، واقعاً می‌شود گفت حوزه‌ی قم در این مسئله عقب نیست، حوزه مشهد عقب نیست، بزرگان ما ، فضلا و محققان ما کار کردند؛ ولی باز یک بحثی که یک مقداری مغفول شده این است که موارد خلاف بین شیعه و سنی در مباحث فقهی زیاد مطرح نمی شود.

 شما می‌بینید وقتی به سنی‌ها می‌گویند شما چرا پشت شیعه نماز نمی‌خوانید؟ می‌گویند ما وضوی اینها را باطل می‌دانیم. چرا در این 20 سال یک کتاب فقط راجع به وضوی اینها نوشته شده باشد آن هم آقای شهرستانی نوشتند. من کتاب دیگری غیر از آن ندیدم. شاید مقاله‌هایی باشد آن هم در حد مقاله. باید اینقدر ما تحقیق کنیم، ده‌ها کتاب، از خود منابع عامه ادله بیاوریم که وضوی پیامبر همین وضویی است که شیعه انجام می دهد. نماز پیامبر همین نمازی است که شیعه امروز می‌خواند. لذا روی مباحث خلافیه بین شیعه و سایر مذاهب، آنهایی که در مقابل شیعه هستند، این هم به نظر من اگر جزء برنامه‌ها قرار بگیرد بسیار کار مفیدی است.

من مطلب دیگری در ذهنم نیست و امیدواریم ان شاء‌الله خدا عنایت کند، نیت‌های ما را خالص‌تر کند که کار را به نتایج خوبی برسانیم و به آن اهدافی که هست برسیم.

وصلی الله علی محمد و آله الطاهرین