بسم الله الرحمن الرحیم
مدرسه تابستانه 1403 با موضوع سبک شناسی اجتهادي امام خميني (ره)
موسسه آموزش عالی حوزوی ائمه اطهار(علیهم السلام) مشهد با همکاری مدیریت پژوهش و توسعه علمی حوزه علمیه اقدام به برگزاری دوره تربیت پژوهشگر در مباحث فقه و اصول با عنوان سبک شناسی اجتهادی نموده است. در این دوره به سبک شناسی اجتهادی امام خمینی (ره) اختصاص یافته که در اولین روز استاد گرانقدر حجت الاسلام مرتضی اسکندری (زید عزه) در موضوع چیستی و ماهیت سبک شناسی و ضرورت پرداختن به سبک های اجتهادی فقهاء به ارائه مباحث خود پرداختند.
مقدمه
استاد در ابتدا بیان داشتند که با توجه به اینکه موضوع بحث ما حقیقت و ماهیت سبک شناسی اجتهادی است لازم است قبل از اینکه به این مساله بپردازیم سیری از تاریخ تحولات فقه و فقاهت را بدانیم تا درک بهتری از این موضوع داشته و مباحث پر فایده تر باشد از همین رو می توان تحولات فقه را در هشت دوره ارائه نمود
دوره اول: عصر حضور معصومین (ع)
در این دوره، ائمه معصومین (ع) به عنوان معصومان و حاملان وحی، مسئولیت تبیین احکام اسلامی و حفظ آنها از تحریف را بر عهده داشتند. آموزش فقه در این دوره بیشتر بر حفظ احادیث و سنت نبوی متمرکز بود و مسائل فقهی به صورت پراکنده در احادیث بیان میشد. ائمه (ع) با بیان اصول کلی احکام، مسئولیت تفریع فروع را بر عهده شاگردان خود میگذاشتند و گاه برخی از آنها را به اجتهاد تشویق میکردند.
دوره دوم: تشکیل و تبویب فقه (آغاز غیبت صغری تا انتقال شیخ طوسی از بغداد به نجف)
با آغاز غیبت صغری، نیاز به تدوین و تبویب احکام فقهی بیش از پیش احساس شد. در این دوره، فقه مأثور به صورت کتابهای مستقل مانند هدایه و مقنع تبویب شد. همچنین، سه مدرسه فقهی مهم در قم و ری، عمانی و اسکافی و بغداد شکل گرفت که هر یک رویکرد خاص خود را در استنباط احکام داشتند. در این دوره، اصول فقه نیز به عنوان علمی مستقل شکل گرفت و کتابهای مهمی مانند التذکره و الذریعه تالیف شد.