بسم الله الرحمن الرحیم

گزارش: بررسی فقه حکومتی در اندیشه امام خمینی (ره)

مدرسه تابستانه 1403 با موضوع سبک شناسی اجتهادي امام خميني (ره)

موسسه آموزش عالی حوزوی ائمه اطهار(علیهم السلام) مشهد با همکاری مدیریت پژوهش و توسعه علمی حوزه علمیه اقدام به برگزاری دوره تربیت پژوهشگر در مباحث فقه و اصول با عنوان سبک شناسی اجتهادی نموده است. در این دوره به سبک شناسی اجتهادی امام خمینی (ره) اختصاص یافته که در دومین روز استاد گرانقدر حجت الاسلام مجتبی الهی خراسانی (زید عزه)  در موضوع ارکان و مبانی فقه حکومتی در اندیشه اجتهادی امام خمینی (ره) به ارائه مباحث خود پرداختند.

 

 

 

مقدمه

ایشان در ابتدا بیان داشتند که در بحث فقه حکومتی، برخلاف تصور عمومی، موضوع مورد بررسی یکی از ابواب خاص فقهی نیست. به عبارت دقیق‌تر، فقه حکومتی یک قرائت و خوانش فراگیر از فقه است که تمامی ابواب فقه را در بر می‌گیرد. در این دیدگاه، فقه حکومتی به صورت عرضی در کنار فقه تجارت، معاملات، و خانواده قرار نمی‌گیرد بلکه به عنوان یک نگرش متفاوت از فقه، در مقابل فقه فردی قرار دارد.

فقه حکومتی و تفاوت آن با فقه حکومت

فقه حکومتی یک خوانش جامع از فقه است که به حکومت و سیاست به عنوان یک باب مجزا نمی‌نگرد، بلکه این نگرش را به تمام ابواب فقه تعمیم می‌دهد. این رویکرد از فقه جواهری معاصر به معنای یک نگاه فردی و جدا از تشکیل حکومت فراتر می‌رود و ضرورت تشکیل حکومت و حاکمیت را به عنوان یک مفروض اصلی در نظر می‌گیرد. در این نگاه، تمام احکام فقهی به‌صورت یک نظام منظومه‌ای در ارتباط با ضرورت حاکمیت و حکومت بازخوانی می‌شوند.